Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Siyaset Bilimi Ve Kamu Yönetimi 3. Sınıf Öğrencisi Ahmet Furkan Çalışkan'ın işte o makalesi:
1.GİRİŞ
Siyasi iktidarı ele geçirmek veya iktidara ortak olmayı amaçlamış ve bu amaç çerçevesinde örgütlenmiş insan topluluklarına siyasi parti denir. Siyasi partiler demokrasinin işlerlik kazanmasında, demokrasi ise siyasal partilerin yaşam alanı bulması açısından karşılıklı bir ilişki içerisinde yer almaktadır. Bu bağlamda öncelikle demokrasi hakkında bilgi vermek gerekmektedir. Demokrasi, çoğu kişiye aşina bir kelime olabilir, ancak totaliter rejimlerin ve askeri diktatörlüklerin kendilerine demokratik etiketleri sıkıştırarak halkın desteğini almaya çalıştıkları bir dönemde hala yanlış anlaşılan ve kötüye kullanılan bir kavramdır. Yine de demokratik fikrin gücü, tarihin en derin ve hareketli insan iradesinin ve aklının ifadelerini de uyandırmıştır. Siyasi partileri diğer toplumsal örgütlerden ayıran en büyük özellikleri siyasi iktidarı ele geçirme istekleridir. Bu oluşumlar ilk olarak 19.yy.ortalarında ABD ve İngiltere’de görülmüştür. Dünya’da ilk olarak ortaya çıkan siyasi parti 1795-1800 yıllarında ABD’de Cumhuriyetçi Parti, İngiltere’de ise 1877’de kurulan Liberal Federasyon’dur. Türkiye’de ise Cumhuriyet Halk Partisi Atatürk tarafından Halk Fırkası adı ile 9 eylül 1923’te kuruldu. 1924’te de Halk Fırkasına muhalefet edilmesi için Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kurulmuştur. Yalnız ilk muhalefet partisinin ömrü çok uzun olmamıştır, çeşitli sebeplerden dolayı kurulduktan yaklaşık bir yıl sonra kapatılmıştır. Daha sonra 1946 yılında Nuri Demirağ liderliğindeki Milli Kalkınma Partisi kurulana kadar Türkiye Cumhuriyeti tek partili siyasal sisteme şahit olmuştur.
2.BAZI KAVRAMLARIN TANIMLARI VE YÖNTEM
Demokrasi: Siyasal denetimin doğrudan doğruya halkın ya da düzenli aralıklarla halkın özgürce seçtiği temsilcilerin elinde bulunduğu, toplumsal ve ekonomik durumu ne olursa olsun tüm yurttaşların eşit sayıldığı yönetim biçimi.
İktidar: İktidar, yönetme gücünü elinde bulunduran kişi ya da kişiler. Örneğin, krallıkla yönetilen bir ülkede iktidar kraldayken demokrasiyle yönetilen bir ülkede iktidar, seçimle iş başına gelen seçilmişlerdir.
Muhalefet: Muhalefet, siyasette yönetme gücünü elinde bulundurmayan kişiler ve gruplardır. Örneğin krallıkla yönetilen bir ülkede iktidar kral iken muhalefet mevcut değildir.
Cumhuriyet: Cumhuriyet, hükûmet ya da devlet başkanının, halk tarafından belli bir süre için ve belirli yetkilerle seçildiği yönetim biçimidir. Egemenlik hakkının belli bir kişi veya aileye ait olduğu monarşi ve oligarşi kavramlarının karşıtıdır.
Liberalizm: Liberalizm, bireysel özgürlük üzerine kurulan bir siyasi felsefe veya dünya görüşüdür. Bireysel özgürlük ve bireysel haklar düşüncesiyle yola çıkan liberalizm, daha sonraki yıllarda farklı türlere bölündü ve bireylerin eşitlik ilkesinin de önemini vurgulamaya başladı.
Milliyetçilik: Belirli bir milletin çıkarlarını, özellikle egemenliğini ve özyönetimini kazanmayı, daha sonra bunu ilelebet sürdürmeyi amaçlayan ideolojik fikir hareketi.
3.SİYASİ PARTİLERİN İŞLEVİ
Anayasamızın 68. Maddesi siyasi partileri şöyle tanımlar “Siyasi partiler demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez unsurlarıdır” hakikaten demokratik bir ülkenin vazgeçilmez unsurlarının başını siyasi partiler çeker. Siyasi partilerin işlevleri üç ana grupta inceleyebiliriz.
3.1 Aracılık İşlevi
Siyasi partiler halk ile iktidarın arasında bir aracı görevi görmektedir. Halkın dilek ve şikayetlerini iktidara duyurmak ve mecliste çözüm yolu aramak siyasi partilerin asli görevlerindendir. Ayrıca parti programlarını da halkın taleplerine göre düzenlerler.
3.2 İktidara Aday Olma Ve Yönetme İşlevi
Siyasi partilerin var olma gayelerinden bir tanesi de iktidarı ele geçirmek ve seçim sürecinde iktidar olmaları için verdikleri sözleri yerine getirmektir. En çok oyu alan parti veya koalisyon içindeki partiler hükümeti kurmakla sorumludur. Ayrıca siyasi partilerin hükümet üzerinde belli bir etkisi ve denetimi vardır. Bu konuda parti disiplini, belli bir politikayı izlemek ve uygulamak da etkili olmalıdır.
3.3 Denetleme
Siyasal partilerin bir diğer önemli görevi ise hükümeti denetlemektir. Çoğu zaman muhalefet partileri iktidarın yanlış politikalarını eleştirerek kamuoyunu etkilemeye ve sempati kazanmaya çalışırlar.
4.İDEOLOJİK GELENEKLER VE SİYASİ PARTİLER
İdeolojinin sözlük anlamı “Siyasal ya da toplumsal bir öğreti oluşturan, bir hükümetin, bir siyasi partinin, bir toplumsal sınıfın davranışlarına yön veren siyasi, hukuksal, bilimsel, felsefi, dinsel, erdemsel, estetik düşünceler bütünüdür.” Sözlük anlamı dışında ideolojileri incelersek bir şeye inanma ve diğer insanları onlara inandırma diyebiliriz. Türkiye’deki her siyasi partinin inandığı bir değer vardır ve bu değere inanan insanlarla beraber ülkeyi yönetmek isterler. Şimdi Türkiye’deki siyasi partileri yakın mercek altında inceleyelim.
4.1 Milliyetçi Hareket Partisi: Milliyetçilik Örneği
Milliyetçi Hareket Partisi, 9 Şubat 1969 tarihinde Alparslan Türkeş liderliğinde kurulan Türk siyasi partisidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "MHP" şeklindedir. Simgesi üç hilaldir. TBMM'de 48 milletvekili ile grubu bulunmaktadır. Genel başkanı Devlet Bahçeli'dir. Milliyetçi Hareket Partisi milliyetçi geleneğin devam ettirildiği ve bu değere inanan insanların bir çatı etrafında toplandığı bir kurumdur. Milliyetçi Hareket Partisinin odak noktasına koyup genel ilkeleri itibari ile hareket ettiği Türk Milliyetçiliğinden kısaca bahsedecek olursak. Türkiye'de siyasal milliyetçilik 1903 yılında Yusuf Akçura tarafından yazılan Üç tarz-ı siyaset adlı makalenin yayınlanması ile başlar. Bundan önce Sultan III. Selim'e kadar uzanan bir tarihçe verilebilirse de siyasal anlamda başlangıç Yusuf Akçura ile başlar. Türkiye'de milliyetçiliğin öncüleri Kırım-Kazan kökenli aydınlardır. Bunun nedeni ise Kırım ve Kazan bölgesinin batı ticaret ve siyaseti ile tanışmasının 17. Yüzyıla dayanmasıdır. Osmanlı toplumunu oluşturan İslam, Rum, Ermeni ve Yahudi "millet"lerini ortak bir ulusal kimlik altında bir araya getirme düşüncesi 1839 Tanzimat Fermanı'na damgasını vurdu ve 1850'lerden sonra güç kazandı. Osmanlı seçkinlerine göre devlet, ancak bir "Osmanlı milleti"ne dayandığı takdirde ayakta durabilir ve canlanabilirdi. Osmanlı milleti padişahın sembolik egemenliği altında, ortak bayrak, marş ve simgelere (örneğin fes) sahip olacak, din ve dil ayrımı gözetmeden toplumsal birliği gözetecekti.
Osmanlılık fikri bir yandan egemen İslam toplumunda, diğer yandan imparatorluğun Hristiyan unsurlarında direnişle karşılaştı. 1860'larda Namık Kemal öncülüğündeki Genç Osmanlılar, İslam ümmetinin geleneksel ayrıcalıklarını gayrimüslimlerle paylaşmayı reddeden bir milliyetçilik türünü savundular. Gayrimüslim toplumları içinde de, Osmanlı Devleti'nden koparak ayrı ulusal varlıklar oluşturma fikri taraftar topladı. Önceleri daha çok Rum toplumunu etkileyen ayrılıkçı akımlar, 1878 yenilgisinden sonra imparatorluğun diğer gayrimüslim halklarına da yayıldı.
Ziya Gökalp'in fikri önderliğini yaptığı Türkçülük, İttihat ve Terakkili meşrutiyet ve daha sonra cumhuriyet döneminde ön plana çıkmıştır. Ziya Gökalp, Türkçülüğün esasları adlı kitabında millet kavramını dil ve kültürel birlik olarak tanımlar, ırkçılığı reddeder. Ziya Gökalp kültür ve uygarlık ayrımı yaparak Türk halkının kültürel ve dini değerlerini koruyup geliştirmesini ve batı uygarlığına geçmesini savunur. Ayrıca kapitalizm ve sosyalizm yerine Durkheim'in sınıfsal iş birliği düşüncesini savunur.
1930'larda ve 1940'larda ise Türkçü-Turancı düşüncenin en radikal sözcüsü Hüseyin Nihal Atsız idi. Atsız 1931-1932 yılları arasında Atsız Mecmua'yı, 1933-1934 ve 1943-1944'te de Orhun aylık Türkçü mecmua'yı yayımladı. 1939'da Bozkurt dergisini çıkaran Reha Oğuz Türkkan ile 1943'te Samsun'da Kopuz adlı Türkçü dergiyi başlatan Fethi Tevetoğlu bu dönemin diğer Turancı fikir önderleri arasında bulunuyordu.
1969 yılında CKMP'nin Milliyetçi Hareket Partisi'ne dönüşmesiyle Türk-İslam ülküsünün şekillendirdiği ülkücülük ortaya çıkmış oldu
4.2 Liberal Demokrat Parti: Liberalizm Örneği
Liberal Demokrat Parti, 26 Temmuz 1994 tarihinde Besim Tibuk liderliğinde kurulan Türk siyasi partisidir.[9] Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "LDP" şeklindedir. Simgesi yunustur. Genel başkanı Gültekin Tırpancı'dır.
Sivil özgürlükleri ve serbest piyasayı destekleyen klasik liberal görüşte bir partidir. Bazı güncel politik görüşleri arasında devlet harcamaları ile vergi sayısının azaltılması ve vergi oranlarının düşürülmesi, devlet bürokrasisinin azaltılması, zorunlu Genel Sağlık Sigortasının kaldırılarak gönüllü özel sağlık sigortası sistemine geçiş, zorunlu askerliğin sonlandırılması ve profesyonel askerliğe geçiş yapılması bulunmaktadır.
Partinin 2021 yılının Ocak ayında yayınlanan verilere göre üye sayısı 5.227'dir. Parti, resmî Twitter hesaplarında alışılmışın dışında mizahi bir dil kullanmaktadır.
Önceleri gençlik kolları bulunan parti, yönetimde yaş ve cinsiyet ayrımı yapmama ilkeleri nedeniyle sonraki yıllarda partide gençlik kolları ve kadın kolları bulunmadığını açıklamıştır. Ancak "Genç Yunuslar" adındaki gençlik grubu, partiyi destekleyen gençler tarafından resmî bir kuruluş olmasa bile varlığını sürdürmektedir.
Kısaca Liberalizmden bahsedecek olursak. Liberalizm, bireysel özgürlük üzerine kurulan bir siyasi felsefe veya dünya görüşüdür. Bireysel özgürlük ve bireysel haklar düşüncesiyle yola çıkan liberalizm, daha sonraki yıllarda farklı türlere bölündü ve bireylerin eşitlik ilkesinin de önemini vurgulamaya başladı. Klasik liberalizm bireysel özgürlüklerin rolünü vurgularken, sosyal liberalizm özgürlüğe vurgu yaptığı kadar; bireylerin eşitlik hakkı ilkesinin önemine vurgu yapar ve özgürlük ile eşitlik arasında denge kurmayı amaçlar. Liberal görüşü savunanlar geniş bir görüş dizisi benimsemekle birlikte genellikle ifade özgürlüğü, inanç özgürlüğü, basın özgürlüğü, serbest ticaret, sivil haklar, seküler devlet, çoğulcu demokrasi ve özel mülkiyet gibi fikirleri destekler.
4.3 Türkiye Komünist Partisi: Komünizm Örneği
Türkiye Komünist Partisi, 11 Kasım 2001 tarihinde kurulan Türk siyasi partisidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "TKP" şeklindedir. Simgesi çarkla çevrelenmiş çekiç ve üstünde bulunan yıldızdır. Genel başkanı Ali Rıza Aydın'dır. Ancak kolektif liderlik ilkesi gereği en yetkili karar organı parti kongresinde seçilen Merkezi Komite'dir. Kısaca komünizmden bahsedecek olursak. Komünizm üretim araçlarının ortak mülkiyeti üzerine kurulu sınıfsız, parasız ve devletsiz bir toplumsal düzen ve bu düzenin kurulmasını amaçlayan toplumsal, siyasi ve ekonomik bir ideoloji ve harekettir. Sadece üretim araçlarının ortaklaşalığına dayanan sosyalizmden ayırt edilmesi gerekir. 20. yüzyılın başından beri dünya siyasetindeki büyük güçlerden biri olarak modern komünizm, genellikle Karl Marx'ın ve Friedrich Engels’in kaleme aldığı Komünist Parti Manifestosu ile birlikte anılır. Buna göre özel mülkiyete dayalı kapitalist toplumun yerine meta üretiminin son bulduğu komünist toplum gerçektir. Komünizmin temelinde yatan sebep, sınıfsız, ortak mülkiyete dayalı bir toplumun kurulması isteğidir. Sınıfsız toplumlarda en genel anlamıyla tüm bireylerin eşit olması fikri karşıt görüşlüler tarafından "ütopya" olarak görülür ve zorla yaşanmaya çalışılırsa kaosa yol açacağı iddia edilir. Paris Komünü, komünist sistem yaşayabilmiş ilk topluluktur. Bunun dışında Mahnovist hareket öncülüğünde Ukrayna ve İspanya iç savaşı sırasında Anarko-komünist hareketle şekillenen (yaklaşık 4 yıl sürmüştür) toprakların kolektifleştirilmesi esasına dayalı olarak komünist topluluklar da kurulmuştur. Komünizm devlet rejimi olarak ilk kez 1917 Ekim Devrimi 'nden sonra kurulan Sovyetler Birliği'nde uygulanmıştır.
Yazar hakkında Bilgiler
Ahmet Furkan ÇALIŞKAN
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Siyaset Bilimi Ve Kamu Yönetimi 3. Sınıf Öğrencisi
[email protected]
YORUMLAR