Memur-Sen – Eğitim Bir- Sen Şanlıurfa Şube Başkanı İbrahim Coşkun,”Sözleşmenin bazı ülkeler tarafından kabul görmediğini 2011 yılında İstanbul’da imzaya açıldığı için İstanbul Sözleşmesi olarak anılan ‘Kadına Yönelik Şiddetle ve Aile İçi Şiddetle Mücadele ve Önleme Avrupa Konseyi Sözleşmesi’nin hazırlık sürecinde yaşanan tartışmaları, ülkelerin argümanlarını ve ülkelerin tavırlarını yeniden hatırlamak gerekir.”dedi.
Coşkun, yaptığı yazılı açıklamada,”Sözleşme bugüne kadar 46 ülke tarafından imzalanmıştır. Birleşik Krallık’ın da içerisinde yer aldığı 11 ülke sözleşmeyi imzalamış fakat onaylamamıştır. Yine Azerbaycan ve Rusya Federasyonu sözleşmeyi ne imzalamış ne de onaylamıştır. Bulgaristan, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Letonya,
Litvanya, Polonya, Romanya ve Slovak Cumhuriyeti İstanbul Sözleşmesi’ne karşı çıkan ülkelerdir.
Türkiye ise sözleşmeyi kamuoyunda yeterince tartışmadan, hukuki ve toplumsal yapımızı denkleme
katmadan, çekincesiz olarak imzalayarak onaylayan ilk ülke olmuştur. Sözleşmeyi çekincesiz imzalayan Türkiye temel sorunları tartışmadı İstanbul Sözleşmesi, kadına karşı şiddetin önlenmesinde cinsiyeti merkeze alan, hukuki anlamda bağlayıcı ilk uluslararası metindir. İstanbul sözleşmesinin hazırlık aşamasında yapılan en önemli
tartışmalardan birisi ulusal mevzuatların uzlaştırılmasıyla ilgilidir. Bu durum hali hazırda sözleşmeyi
çekincesiz imzalayan ve onaylayan bir ülke olarak halen önümüzde duran temel sorunlardan biridir. Zira
sözleşme kadına karşı işlenen suçu devlete karşı işenmiş bir suç olarak nitelendirmekte ve sözleşmeyi
onaylayan devletlerin tüm hukuk yapısında toplumsal cinsiyet eşitliğini merkeze alan bir restorasyon
yapmayı zorunlu tutmaktadır. Sözleşmenin orijinal metninde ‘aile’ ibaresi geçmediği hâlde sözleşme
Türkçeye çevrilirken adı “Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla
Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi” olarak çevrilmiştir. Sözleşmenin çevirisinde gözetilen
‘aile’ hassasiyeti maalesef sözleşme imzalanırken gözetilmemiştir.
Sözleşmede yer alan kavramlar insanın varoluşuna saldırıdır
Açıklıkla söyleyebiliriz ki Batı’da üretilen kadın söyleminin temelinde kadınların evrensel endüstriyel
düzene entegre edilmesine yönelik stratejiler vardır. İstanbul Sözleşmesi müzakerelerinde Türkiye
delegesinin beyan ettiği üzere, İstanbul sözleşmesinin gündeme ve vücuda gelmesinde önemli
motivasyonlardan birisi finansal kaygılardır. Tartışmaların odağında duran “toplumsal cinsiyet eşitliği”
,“cinsel yönelim”, “cinsel eğilim”, “toplumsal cinsiyet kimliği” gibi kavramlar dün olduğu gibi bugün de aynı
tartışmaların merkezinde yer almaktadır. Çünkü bu kavramlar sadece biyolojik cinsiyete değil adeta
insanın varoluşuna saldıran bir zemini inşa etmektedir.
Tepkiler haklı gerekçelere dayanmaktadır
Sözleşmenin müzakere edildiği toplantılarda ülkemizi temsil edenlerin oldukça alışık olduğu bu
tartışmaların bugün ülkemizde geniş bir kamuoyu nezdinde yapılmasından duydukları rahatsızlığı
anlamak da mümkün değildir. Oysa Rusya, ‘partnerler arası şiddet’ ifadesinde partnerler aynı cinsten
olabilir diyerek sözleşmeye karşı çıkarken, Vatikan ‘toplumsal cinsiyetin’ uluslararası hukukta karşılığı
olmayan bir tanım olduğu gerekçesi ile itiraz etmiştir. İsveç ve İngiltere’nin ise, kadına uygulanan her
şiddeti insan hakları ihlali olarak görmenin sakıncalı olduğuna dair şerhlerini hatırlamak gerekir.
Bulgaristan geçen yıl sözleşmenin anayasalarına aykırı olduğuna hükmetti. Aynı süreçte Hırvatistan,
sözleşmenin eşcinsel evliliklerini legalize etmeye imkân tanıyacağı, ‘cinsiyet ideolojisi’ üretmek istediği ve
Hıristiyan değerlerine aykırı olduğu gerekçesiyle güçlü bir direniş göstermişti. Almanya, mevcut
hukuklarında, ailenin önemi ve insani nedenlerle oturma izinlerini önkoşulları ve yasal sonuçları farklılığı
gerekçesi ile madde 59’u uygulamama hakkını saklı tutarak sözleşmeyi ancak Şubat 2018 de
imzalamıştır. Polonya Cumhuriyeti, sözleşmeyi ancak Polonya Cumhuriyeti Anayasası ilkelerine ve
hükümlerine uygun olarak uygulayacağını beyan etmiştir.
Genelde sözleşmeye getirilen eleştirilerin odağında farklı cinsel yönelimlerin meşrulaştırılması ve aile
kurumunun zayıflatılması yer almıştır. Bir tarafta aileyi Türk toplumunun temeli olarak tanımlayan
anayasa, öte tarafta çiftleri, aynı evde yaşayan ve cinsiyetlerine bakılmaksızın şiddete karşı korumayı
esas alan uluslararası bir metin. Bu iki metnin hukuki olarak da toplumsal olarak da çatışma
üretmemesini beklemek mümkün değildir. Bu yönü ile kamuoyunda sözleşmeye; aileyi zayıflatan, farklı
cinsel yönelimleri akredite ederek nesli ifşat eden bir anlaşma olarak tepki gösterilmesi haklı gerekçelere
dayanmaktadır.
Toplumsal cinsiyet kavramı kültürel değişimin aracıdır
Bu bağlamda Memur-Sen olarak bugüne kadar İstanbul sözleşmesinin tematik yapısından, bağlayıcı bir
hukuk metni olarak içerdiği muğlak kavramlarına, hukuk sistemimizde meydana getireceği sorunlardan, aile yapısında yaratacağı sosyal maliyetlere kadar bu meseleyi çok yönlü olarak birçok platformda dile
getirdik.
”Toplumsal rollerin dağılımındaki fıtri farklılıkları görmezden gelerek salt eşitlik arayışı içinde
değerlendirmenin aile kurumunun geleceğine dair kaygı uyandırmaktadır” tespitinde bulunmuştuk.
Her alanda uygulanmaya çalışılan bu sözleşme durdurulmalıdır
İstanbul Sözleşmesi’ni münferit birkaç sonuç üzerinden tartışmak bizi doğruya ulaştırmaz. Bugün göçten
örgütlenmeye, eğitimden istihdama, er erbaşlara verilen “Mehmetçik İçin Yurttaşlık Eğitimi”nden
KASAUM’lara, kamu görevlilerine verilen hizmetiçi eğitime değin hemen her alanda ana akımlaştırılan bu
sözleşme derhal durdurulmalıdır. İstanbul Sözleşmesi, kadına yönelik şiddetin önlenmesinde alternatifsiz
ve vazgeçilemez bir anlaşma değildir. Küresel bir sorun olan şiddete karşı geleneği, örfü, dini olağan
şüpheli ilan etmek bizi hiçbir yere vardırmayacaktır.
İstanbul Sözleşmesi ile ulaşılmak istenen sonuç son derece yıkıcıdır
Toplumu ifsat eden, aileyi hedef alan İstanbul Sözleşmesi ile ulaşılmak istenen sonuç son derece
yıkıcıdır. Tıpkı 15 Temmuz’da olduğu gibi milletçe bu büyük ve kapsamlı saldırıyı önlemek için harekete
geçilmelidir. Cinsiyetsizleştirmeden eş cinselliğe kadar her türlü sapkınlığı kadına karşı şiddeti önleme
parantezine alarak meşrulaştırmak bu topluma yapılacak en büyük kötülüktür. O nedenle, Türkiye Büyük
Millet Meclisi’ni bu konuda göreve çağırıyoruz. Türkiye, İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmelidir.
Sözleşmeyi dayanak kılarak çıkarılan ve bahsettiğimiz sakıncalı sonuçları doğuran düzenlemeler de iptal
edilmelidir. Kadına karşı şiddeti ve kadınların yaşadığı her türlü sorunu çözmek için istişareye dayalı
çalışmalar yapılmalı, sosyal tarafların görüş ve önerileri alınmalıdır.”