Dünyada ve Türkiye’de son yıllarda sorun haline gelen çam ağaçlarındaki kurumanın sebebi, Şanlıurfa GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü (GAPTEM )tarafından bulunarak dünyaya duyuruldu.
Ülkede orman varlığının yalnızca %1’ine sahip olan Şanlıurfa’da, var olan ağaçlar da son zamanlarda reçine akıntısı ve kuruma başladı. Özellikle Haliliye ve Karaköprü ilçelerindeki park ve refüjlerde bulunan çam ağaçları türlerinin uç kısımlarında kurumalar meydana geldi.
Orman varlığı bakımından oldukça fakir olan kentte ağaç kaybının önüne geçmek isteyen GAPTEM, 2018-2019 yılları arasında arazi çalışması başlattı. Özellikle Karaköprü İlçesi Tülmen Mahallesi ve diğer ilçelerdeki 15 çam ağacından örnekler alındı. İnceleme kapsamında çam ağaçlarının sürgünlerinde kuruma, ibrelerin diplerinde kahverengileşme şeklinde belirte gösteren kısımlardan örneklemeler yapıldı.
Arazi ve laboratuvar çalışması sonucunda hastalık etmeninin "Neoscytalidium dimidiatum" olduğu tespit edildi. Litaratürde bu hastalığın, ilk defa çam ağaçlarında tespit edildiği sonucu GAPTEM çalışması sayesinde yer aldı.
"HASTALIK ÜLKE GENELİNE YAYILABİLİR"
Çalışma önemli bir veriyi daha ortaya koydu. GAPTEM, Ankara, Diyarbakır, Mersin ve Adana illerindeki ibreli çam ağaçlarında da benzer belirtilere rastladı ve gerekli örneklemelerle hastalığın ülke çapında yayılabileceği öngörüsüne ulaştı.
"İNSANLARDA DA HASTALIK YAPIYOR"
GAPTEM 2020 yılında basımı yapılan Saban Dergisi’nde yer verdiği çalışmada başka bir ayrıntıya daha dikkat çekerek hastalığın insanlara da bulaşabileceğini gündeme getirdi. Söz konusu risk dergide, "Hastalık etmeninin insanlarda da hastalık yaptığı bilinmekte olup, onikomikoz (tırnak mantarı) ve dermatomikoza belirtilmiştir" ifadeleriyle yer aldı.
HASTALIKLA MÜCADELE İÇİN ÇALIŞMA BAŞLATILDI
Hastalığın mücadelesine yönelik duyulan ihtiyaç nedeniyle GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı’nın da desteği ile GAPTEM bünyesinde "Şanlıurfa İli Çam Ağaçlarında Uç Yanıklığı ile Kurumalara Neden Olan Hastalık Etmeninin ve Mücadele Olanaklarının Belirlenerek Uygulamaya Aktarılması" isimli proje başlatıldı.
Yapılan açıklamaya göre; proje kapsamında dünyada ve ülkede mücadele imkanı bulunmadığı belirtilen bu fugal hastalık etmenine karşı mücadele imkanı oluşturabilecek bitki koruma ürünleri araştırılacak. Bölge koşullarında hastalık etmeninin mücadelesi için en uygun ilaç tespit edilerek uygulamaya konulacak.
YORUMLAR